Việt Nam chứng kiến sự bùng nổ của các công trình xanh và sự tham gia tích cực của doanh nghiệp trong các dự án bền vững, hướng tới mục tiêu Net Zero, được hỗ trợ bởi các chính sách thuận lợi. (Nguồn) Quá trình hoàn thiện khung thể chế cho thị trường carbon đang được tiến hành nhằm tăng cường khả năng ứng phó biến đổi khí hậu và mở ra cơ hội kinh tế, dù đối mặt với thách thức về pháp lý và hạ tầng. (Nguồn) Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét quy định mới có thể cấm sử dụng sợi carbon trong ngành ô tô, đặt ra thách thức về vật liệu thay thế cho các nhà sản xuất như một phần của nỗ lực bền vững. (Nguồn) Tại Mỹ, đề xuất hạn chế lưu trữ carbon (CCS) gần các khu vực nhạy cảm như tầng chứa nước Mahomet đã nhận được sự ủng hộ cao, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và nguồn nước. (Nguồn) Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã thông qua thỏa thuận sơ bộ về định giá carbon trong vận tải biển toàn cầu, một biện pháp lần đầu tiên được đưa ra nhằm giảm phát thải đáng kể từ ngành hàng hải. (Nguồn)
Nỗ lực Nội địa hướng tới Net Zero: Dự án Xanh và Thị trường Carbon
Thúc đẩy dự án xanh và sự tham gia của doanh nghiệp nội địa hướng tới Net Zero
Việt Nam đang chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể trong lĩnh vực công trình xanh. Tính đến cuối năm 2024, đã có hơn 559 công trình được chứng nhận, vượt xa mục tiêu ban đầu đề ra. Điều này cho thấy cam kết mạnh mẽ từ cả chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp trong việc hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Các chính sách quan trọng như Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh đã tạo ra môi trường thuận lợi cho phát triển bền vững.
- Tác động tích cực: Việc đẩy mạnh các dự án xanh không chỉ góp phần giảm phát thải khí nhà kính mà còn thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế, đặc biệt là vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.
- Thách thức: Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng này, Việt Nam cần giải quyết bài toán tài chính bền vững. Thị trường tài chính xanh hiện vẫn còn trong giai đoạn phát triển ban đầu.
Hoàn thiện khung thể chế cho thị trường carbon
Việt Nam đang tích cực xây dựng nền tảng pháp lý và kỹ thuật cần thiết để vận hành thị trường carbon. Lộ trình được chia thành ba giai đoạn chính: xây dựng (trước tháng 6/2025), thí điểm (2025–2028), và vận hành toàn diện (từ năm 2029). Thị trường carbon được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ quan trọng, giúp huy động nguồn lực xã hội cho mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính quốc gia.
- Cơ hội kinh tế: Thị trường này mở ra tiềm năng hợp tác quốc tế thông qua việc trao đổi tín chỉ carbon với các quốc gia khác. Đồng thời, nó hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu ứng phó với cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu. Tìm hiểu thêm về CBAM là gì và tác động của nó.
- Khó khăn: Những hạn chế hiện tại bao gồm sự thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực quản lý tín chỉ carbon và hạ tầng kỹ thuật chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu vận hành.
Góc nhìn: Việt Nam đang đi đúng hướng trên con đường đạt mục tiêu Net Zero. Việc thúc đẩy dự án xanh cùng sự tham gia của doanh nghiệp và hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường carbon là hai yếu tố then chốt. Chúng đảm bảo thành công lâu dài trước áp lực biến đổi khí hậu toàn cầu. Tuy vậy, cần ưu tiên giải quyết rào cản về tài chính bền vững và nâng cấp hạ tầng kỹ thuật số cho giao dịch tín chỉ carbon và logistics “xanh”.
Tác động từ Quy định Quốc tế: Ngành Ô tô và Hàng hải
Quy định mới của EU về sợi carbon trong ngành ô tô
Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét khả năng cấm sử dụng sợi carbon trong ngành công nghiệp ô tô. Mục tiêu là giảm thiểu lượng khí thải phát sinh từ quá trình sản xuất loại vật liệu này. Mặc dù đây là biện pháp môi trường chủ yếu tác động tại châu Âu, nó có thể ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam nếu chuỗi cung ứng hoặc hoạt động xuất khẩu liên quan bị gián đoạn.
- Ảnh hưởng đến Việt Nam: Ngành sản xuất phụ tùng ô tô tại Việt Nam có thể phải thích ứng. Doanh nghiệp cần chuyển sang sử dụng các vật liệu thay thế thân thiện hơn với môi trường.
- Thách thức: Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) sẽ đối mặt với khó khăn lớn hơn. Chi phí nghiên cứu và phát triển vật liệu mới thường khá cao.
Định giá carbon toàn cầu từ Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO)
Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã đạt được thỏa thuận sơ bộ về việc áp dụng cơ chế định giá carbon trên phạm vi toàn cầu. Mục tiêu là giảm đáng kể lượng phát thải từ ngành vận tải biển. Đây là lĩnh vực thiết yếu đối với thương mại quốc tế của Việt Nam, nhờ vị trí chiến lược ven biển dài và hệ thống cảng biển phát triển.
- Tác động trực tiếp đến logistics hàng hải Việt Nam: Các hãng tàu sẽ phải chịu thêm chi phí để tuân thủ quy định mới. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp tìm giải pháp giảm phát thải hiệu quả, cải tiến đội tàu theo hướng tiết kiệm năng lượng hoặc chuyển đổi sang nhiên liệu sạch như LNG hay amoniac.
Bài học Chính sách và Công nghệ: Lưu trữ CO2 (CCS) và Bảo vệ Môi trường
Bài học từ Mỹ: Hạn chế lưu trữ CO2 gần khu vực nhạy cảm
Tại Mỹ, đã có những đề xuất quy định nhằm hạn chế việc lưu trữ CO2 gần các khu vực nhạy cảm về môi trường, ví dụ như tầng chứa nước Mahomet. Mặc dù các quy định này mang tính nội bộ của Mỹ, chúng cung cấp những bài học giá trị cho Việt Nam. Đó là sự cân bằng cần thiết giữa việc bảo vệ môi trường tự nhiên và triển khai công nghệ thu giữ và lưu trữ CO2 (CCS).
- Bài học áp dụng tại Việt Nam: Với kế hoạch loại bỏ dần nhiệt điện than vào năm 2040, công nghệ CCS có thể đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, việc triển khai cần được thực hiện cẩn trọng để tránh xung đột lợi ích giữa bảo vệ tài nguyên thiên nhiên quý giá và nhu cầu đảm bảo an ninh năng lượng cũng như phát triển năng lượng sạch.
Tổng hợp các nghiên cứu cho thấy Việt Nam đang thể hiện cam kết mạnh mẽ với mục tiêu Net Zero 2050 thông qua những bước đi cụ thể. Việc thúc đẩy các dự án công trình xanh với sự tham gia tích cực của khối doanh nghiệp, cùng với việc xây dựng lộ trình rõ ràng cho thị trường carbon, là những nền tảng quan trọng. Đây là công cụ kép giúp vừa giảm phát thải trong nước, vừa huy động nguồn lực và tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh cơ chế CBAM của EU. Tuy nhiên, hành trình này không thiếu thách thức. Nguồn tài chính bền vững cho các dự án xanh và thị trường tài chính xanh còn non trẻ là rào cản cần vượt qua. Đồng thời, việc phát triển thị trường carbon đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao và hạ tầng kỹ thuật đồng bộ. Bên cạnh đó, Việt Nam cần chủ động theo dõi và thích ứng với các quy định môi trường quốc tế ngày càng khắt khe, như quy định về vật liệu trong ngành ô tô của EU hay định giá carbon trong ngành hàng hải của IMO, để đảm bảo năng lực cạnh tranh. Bài học từ các quốc gia khác về việc triển khai công nghệ CCS cũng cần được xem xét cẩn trọng để cân bằng giữa mục tiêu năng lượng và bảo vệ môi trường.
Nguồn tham khảo
- https://netzero.vn/phat-trien-thi-truong-carbon-buoc-di-chien-luoc-cua-viet-nam-huong-toi-net-zero/
- https://cadivi.vn/vn/viet-nam-tren-duong-dua-net-zero-bung-no-cong-trinh-xanh-va-suc-bat-tu-doanh-nghiep-noi.html
- https://vneconomy.vn/phat-trien-thi-truong-carbon-o-viet-nam.htm
- https://vnexpress.net/viet-nam-nguy-co-khong-dat-muc-tieu-net-zero-nam-2050-4868212.html
- https://moitruong.net.vn/viet-nam-lan-dau-dang-cai-to-chuc-hoi-nghi-cap-cao-da-phuong-ve-tang-truong-xanh-81986.html
Tìm hiểu ngay dịch vụ đo lường, quản lý phát thải bằng AI & các giải pháp chuyển đổi số cho nền kinh tế xanh
Cộng đồng chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và kết nối các cá nhân, doanh nghiệp tiên phong trong giảm phát thải, quản lý carbon và phát triển bền vững tại Việt Nam
