Tiêu điểm ngày 13/04/2025: Thuế Carbon Hàng hải Toàn cầu: Việt Nam Trước Ngã Rẽ Thách thức và Cơ hội Xanh hóa

13/04/2025

Nội dung chính

Tin tức nổi bật ngày 13/04/2025

Trong bối cảnh nỗ lực toàn cầu ứng phó biến đổi khí hậu, ngành hàng hải quốc tế đang chứng kiến những thay đổi mang tính bước ngoặt:

Hội nghị quốc tế về môi trường gần đây đã thống nhất giảm phát thải từ ngành hàng hải, thông qua các tiêu chuẩn nhiên liệu mới và đề xuất áp thuế carbon đối với các vi phạm (UPI).
Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã phê duyệt khoản phí carbon toàn cầu đầu tiên cho ngành, nhằm thúc đẩy các quốc gia và công ty tuân thủ tiêu chuẩn môi trường (Maritime Executive, Times of India).
Việt Nam cùng hơn 60 quốc gia khác đã ủng hộ cơ chế thuế carbon này, nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế và phát triển bền vững (Doanh nghiệp & Tiếp thị, Times of India, Marine Insight, Times of India). Mặc dù Mỹ chưa tham gia, quyết định này đánh dấu bước tiến lớn (Baird Maritime).
Nghiên cứu tại Trung Quốc cho thấy tiềm năng của AI trong việc giảm cường độ phát thải carbon công nghiệp, gợi mở hướng đi công nghệ cho các quốc gia khác (Nature).
Đồng thời, tại Việt Nam, các đề xuất về việc tăng tỷ lệ mua tín chỉ carbon cho doanh nghiệp cũng đang được thảo luận (Báo Đầu tư).

Những diễn biến này tạo ra cả thách thức và cơ hội cho Việt Nam trong việc điều chỉnh chính sách và định hướng phát triển ngành hàng hải theo hướng bền vững hơn.

Quy định Giảm Phát thải và Thuế Carbon Hàng hải Toàn cầu: Tác động đến Việt Nam

Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đang đề xuất áp dụng mức thuế carbon toàn cầu dao động từ 60-300 USD/tấn CO2 đối với ngành vận tải biển. Quy định này dự kiến sẽ tạo ra những ảnh hưởng đáng kể đến Việt Nam, một quốc gia có hơn 90% khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu được vận chuyển bằng đường biển. Ngành vận tải biển đóng vai trò huyết mạch trong nền kinh tế, và các quy định mới về giảm phát thải khí nhà kính sẽ đặt ra thách thức không nhỏ về chi phí. Đặc biệt, các doanh nghiệp vận tải và xuất khẩu sử dụng tàu cũ hoặc công nghệ lạc hậu sẽ chịu áp lực lớn nhất.

Tuy nhiên, đây cũng là một cơ hội lớn để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh trong lĩnh vực hàng hải. Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ với cam kết đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Các chính sách hỗ trợ đã và đang được triển khai, tiêu biểu là Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm phát thải khí nhà kính. Việc chủ động tham gia vào hệ thống quản lý carbon toàn cầu, đầu tư vào công nghệ sạch và nhiên liệu thay thế sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành vận tải biển Việt Nam trong dài hạn.

Phí Carbon Toàn cầu: Thúc đẩy Tuân thủ Tiêu chuẩn và Hỗ trợ Quốc tế

Việc áp dụng phí carbon trên phạm vi quốc tế nhằm mục tiêu giảm phát thải, tạo áp lực buộc các quốc gia đang phát triển như Việt Nam phải nâng cấp đội tàu để đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường mới. Dù vậy, IMO có kế hoạch sử dụng nguồn thu từ loại phí này để hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các nước đang phát triển. Đây là cơ hội để Việt Nam tiếp cận nguồn lực cho việc chuyển đổi sang công nghệ xanh hơn, nếu biết cách tận dụng hiệu quả các chương trình hỗ trợ.

Bên cạnh đó, việc tuân thủ các quy chuẩn môi trường quốc tế mới sẽ mang lại lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Đáp ứng yêu cầu về bền vững giúp sản phẩm Việt tránh bị đánh giá thấp hoặc gặp rào cản tại các thị trường khó tính, đặc biệt là những thị trường ngày càng chú trọng đến yếu tố môi trường trong thương mại.

Thị trường Tín chỉ Carbon: Cơ hội Mới cho Ngành Hàng hải Việt Nam

Thay vì áp dụng một mức thuế cố định, một số quốc gia đề xuất xây dựng cơ chế giao dịch tín chỉ carbon. Cơ chế này cho phép các doanh nghiệp phát thải thấp hơn hạn ngạch có thể bán tín chỉ carbon dư thừa cho các doanh nghiệp vượt ngưỡng quy định. Điều này mở ra một thị trường carbon tiềm năng và tạo cơ hội kinh doanh mới.

Đối với Việt Nam, các cảng biển hoặc hãng tàu tiên phong đầu tư vào các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính hiệu quả có thể trở thành bên cung cấp tín chỉ carbon, tạo thêm nguồn thu và lợi thế cạnh tranh trên thị trường khu vực và quốc tế.

Cam kết Hợp tác Quốc tế và Tiếp nhận Công nghệ Xanh của Việt Nam

Việt Nam đã thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với việc thiết lập thị trường carbon toàn cầu tại các diễn đàn quốc tế. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác đa phương trong nỗ lực chung ứng phó với biến đổi khí hậu là gì và thúc đẩy phát triển bền vững. Lập trường này hoàn toàn phù hợp với chiến lược phát triển quốc gia, tận dụng lợi thế vị trí địa lý ven biển dài và tiềm năng phát triển kinh tế xanh.

Sự tham gia tích cực không chỉ giúp củng cố vị thế ngoại giao của Việt Nam mà còn tạo điều kiện thuận lợi để tiếp nhận công nghệ tiên tiến. Thông qua các chương trình hợp tác, trao đổi kinh nghiệm và hỗ trợ kỹ thuật từ các nước phát triển, Việt Nam có thể cải thiện hiệu quả năng lượng và giảm phát thải trong nhiều lĩnh vực liên quan như logistics, sản xuất vật liệu thân thiện môi trường.

Tiềm năng Ứng dụng AI trong Quản lý Môi trường và Tối ưu Hóa

Nghiên cứu thực tiễn tại Trung Quốc đã cho thấy vai trò tích cực của trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc giảm cường độ phát thải CO2 trong sản xuất công nghiệp. Đây là một bài học kinh nghiệm quý giá. Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam nên xem xét, đẩy mạnh ứng dụng AI như một công cụ hỗ trợ quản lý môi trường và tối ưu hóa hoạt động.

Việc ứng dụng AI có thể giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng, từ vận tải nội địa đến kết nối khu vực ASEAN, góp phần quan trọng vào việc thực hiện lộ trình Net Zero cho doanh nghiệp SME và các mục tiêu giảm phát thải quốc gia một cách hiệu quả hơn.

Việc Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) thúc đẩy các quy định giảm phát thải và áp dụng thuế/phí carbon toàn cầu đánh dấu một kỷ nguyên mới cho ngành vận tải biển. Đối với Việt Nam, quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc lớn vào thương mại đường biển, điều này vừa là thách thức, vừa là cơ hội. Thách thức chính nằm ở gánh nặng chi phí gia tăng, đặc biệt đối với các doanh nghiệp sở hữu đội tàu cũ, đòi hỏi đầu tư đáng kể để nâng cấp công nghệ và chuyển đổi nhiên liệu. Tuy nhiên, đây cũng là động lực mạnh mẽ để Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh, phù hợp với cam kết Net Zero 2050. Cơ hội mở ra từ việc tiếp cận các quỹ hỗ trợ quốc tế dành cho các nước đang phát triển, tiềm năng tham gia và hưởng lợi từ thị trường tín chỉ carbon khu vực thông qua các dự án giảm phát thải sớm. Hơn nữa, việc chủ động hợp tác quốc tế và tiếp nhận công nghệ tiên tiến, bao gồm cả ứng dụng AI, sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành hàng hải và các lĩnh vực liên quan như logistics, hướng tới phát triển bền vững. Việc nắm bắt kịp thời xu hướng ‘xanh hóa’ sẽ là chìa khóa để Việt Nam không chỉ vượt qua thách thức mà còn củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nguồn tham khảo

Tìm hiểu ngay dịch vụ đo lường , quản lý phát thải bằng AI & các giải pháp chuyển đổi số cho nền kinh tế xanh

Liên hệ

Cộng đồng chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và kết nối các cá nhân, doanh nghiệp tiên phong trong giảm phát thải, quản lý carbon và phát triển bền vững tại Việt Nam