Tiêu điểm ngày 11/04/2025: Việt Nam điều hướng thị trường carbon và cam kết Net Zero trong bối cảnh quốc tế biến động

11/04/2025

Tổng hợp các diễn biến chính trong ngày liên quan đến chính sách khí hậu, thị trường carbon và các yếu tố quốc tế:

Việt Nam đã công bố các bước đi chiến lược nhằm phát triển thị trường carbon, hướng tới mục tiêu Net Zero. Kế hoạch này được kỳ vọng sẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định quốc tế và tăng cường cạnh tranh toàn cầu thông qua tối ưu hóa năng lượng và giảm phát thải. Nguồn: VietnamPlus
Tại Hoa Kỳ, cơ quan quản lý yêu cầu các công ty đường ống carbon phải trình bày kế hoạch cụ thể để duy trì giấy phép hoạt động, phản ánh sự thắt chặt quản lý trong ngành công nghiệp carbon và thúc đẩy công nghệ sạch, dù gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc điều chỉnh. Nguồn: Yahoo News
Các vụ cháy rừng gia tăng ở Bắc Cực đang làm suy giảm khả năng hấp thụ carbon của hệ sinh thái, biến khu vực này thành nguồn phát thải tiềm năng và gây thêm thách thức cho nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu, đòi hỏi các biện pháp bảo tồn cấp bách. Nguồn: The Hindu
Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét tích hợp tín chỉ carbon quốc tế vào mục tiêu giảm phát thải, tạo ra cả cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp toàn cầu trong việc thích ứng với các quy định carbon ngày càng phức tạp. Nguồn: PV Tech
Chính phủ Hoa Kỳ bày tỏ sự phản đối đề xuất áp thuế carbon đối với ngành hàng hải của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), làm dấy lên lo ngại về cam kết giảm phát thải của quốc gia này và tiềm ẩn nguy cơ tăng chi phí vận tải biển. Nguồn: Sourcing Journal

Nội dung chính

Chiến lược Thị trường Carbon Việt Nam và Thách thức Thực thi

VN Thị trường Carbon Thí điểm

Việt Nam đã đặt ra lộ trình đầy tham vọng, hướng tới vận hành thí điểm thị trường carbon vào năm 2025 và triển khai chính thức từ năm 2028. Mục tiêu này hoàn toàn phù hợp với cam kết mạnh mẽ tại COP26 về việc đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, còn gọi là cam kết Net Zero 2050.

Việc hình thành thị trường carbon không chỉ giúp các doanh nghiệp trong nước đáp ứng các quy định quốc tế ngày càng khắt khe về môi trường mà còn mở ra cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh trên toàn cầu. Bằng cách tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng và giảm chi phí liên quan đến phát thải khí nhà kính, doanh nghiệp có thể hoạt động hiệu quả hơn. Hơn nữa, thị trường này còn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ môi trường sống tại Việt Nam.

Tuy nhiên, để biến mục tiêu này thành hiện thực, Việt Nam đối mặt với không ít thách thức. Trước hết, cần phải hoàn thiện khung pháp lý vững chắc, trong đó Nghị định số 06/2022/NĐ-CP đóng vai trò nền tảng, cùng với việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật cần thiết cho một sàn giao dịch tín chỉ carbon hoạt động minh bạch và hiệu quả. Một rào cản lớn khác là việc huy động nguồn lực tài chính xanh, khi ước tính khu vực công chỉ có thể đáp ứng khoảng một phần ba tổng nhu cầu đầu tư cho quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.

Ảnh hưởng từ Quy định Quốc tế và Công nghệ Carbon (Hoa Kỳ, EU)

Quốc tế Quy định Carbon CCUS CBAM

Quy định mới tại Hoa Kỳ về cấp phép đường ống carbon

Các quy định ngày càng nghiêm ngặt tại Hoa Kỳ đối với ngành công nghiệp thu giữ và lưu trữ carbon (CCUS) có thể mang lại những bài học kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam. Hiện tại, Việt Nam đang trong giai đoạn thử nghiệm các giải pháp CCUS tại một số nhà máy nhiệt điện than nhằm mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, việc triển khai rộng rãi công nghệ CCUS đòi hỏi nguồn vốn đầu tư ban đầu rất lớn và cần sự ổn định về giá tín chỉ carbon để đảm bảo tính khả thi về mặt kinh tế.

Từ kinh nghiệm của Mỹ, Việt Nam có thể cân nhắc thiết kế các chính sách linh hoạt hơn, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các giải pháp thu giữ CO₂ hiệu quả hoặc ưu tiên chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo. Điều này giúp tránh sự phụ thuộc quá lớn vào các công nghệ đắt đỏ như CCUS và đa dạng hóa các giải pháp giảm phát thải hiệu quả.

Chuyển đổi quy định quốc tế về tín chỉ carbon

Xu hướng tích hợp tín chỉ carbon quốc tế vào các mục tiêu giảm phát thải của Liên minh châu Âu (EU) tạo ra cả cơ hội và thách thức đáng kể cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Đặc biệt, những ngành hàng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) sẽ phải đối mặt với áp lực lớn. Để duy trì lợi thế cạnh tranh tại thị trường châu Âu, các doanh nghiệp này cần nhanh chóng thích ứng bằng cách đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch hơn hoặc chủ động tìm kiếm, mua các tín chỉ carbon phù hợp.

Điều này càng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một thị trường carbon nội địa minh bạch và hiệu quả tại Việt Nam. Một thị trường như vậy sẽ hỗ trợ doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn cung tín chỉ carbon chất lượng cao với chi phí hợp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi xanh.

Phản đối thuế carbon hàng hải từ Hoa Kỳ

Lập trường phản đối việc áp thuế carbon đối với ngành hàng hải của Hoa Kỳ có thể gây ra những tác động gián tiếp đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Vận tải đường biển hiện là phương thức chính để vận chuyển hàng hóa xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, như dệt may và nông sản, đến các thị trường lớn như Mỹ và EU. Nếu thiếu sự đồng thuận và phối hợp giữa các quốc gia trong thương mại quốc tế về vấn đề này, nguy cơ gia tăng chi phí vận tải là hiện hữu. Điều này sẽ tạo thêm gánh nặng cho nền kinh tế Việt Nam vốn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu.

Tác động Biến đổi Khí hậu Toàn cầu và Vai trò Hệ sinh thái

VN Rừng ngập mặn Bể chứa carbon

Các vụ cháy rừng ngày càng gia tăng trên toàn cầu đang làm suy giảm nghiêm trọng khả năng hấp thụ CO₂ của các hệ sinh thái tự nhiên. Đây là một lời cảnh báo rõ ràng đối với Việt Nam – một quốc gia được đánh giá là dễ bị tổn thương bởi biến đổi khí hậu. Với đường bờ biển dài và mật độ dân cư cao tập trung tại các vùng đồng bằng thấp trũng, Việt Nam phải đối mặt với nhiều rủi ro từ nước biển dâng, xâm nhập mặn và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Để ứng phó, Việt Nam cần tăng cường các biện pháp bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái. Việc phục hồi các khu rừng ngập mặn ven biển, mở rộng diện tích che phủ rừng và bảo vệ đa dạng sinh học không chỉ giúp duy trì vai trò quan trọng của các bể chứa carbon tự nhiên trong nước mà còn góp phần tích cực vào nỗ lực chung toàn cầu nhằm chống lại sự mất cân bằng môi trường và giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Việt Nam đang đứng trước những bước ngoặt quan trọng trong hành trình hướng tới Net Zero vào năm 2050, với việc xây dựng thị trường carbon là một trụ cột chiến lược. Nghiên cứu cho thấy, dù lộ trình đã rõ ràng với các mốc thời gian cụ thể cho giai đoạn thí điểm (2025) và vận hành chính thức (2028), Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức lớn: hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng hạ tầng kỹ thuật và đặc biệt là huy động nguồn tài chính xanh khổng lồ.

Bên cạnh đó, bối cảnh quốc tế đang diễn biến phức tạp. Các quy định mới về công nghệ CCUS tại Mỹ, sự điều chỉnh chính sách tín chỉ carbon của EU (liên quan đến CBAM), và lập trường của Mỹ về thuế carbon hàng hải đều tạo ra những tác động đa chiều, đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải linh hoạt thích ứng để duy trì năng lực cạnh tranh. Đồng thời, các cảnh báo về suy giảm bể chứa carbon tự nhiên do biến đổi khí hậu toàn cầu càng nhấn mạnh sự cấp thiết của việc bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái trong nước.

Để thành công, Việt Nam cần một chiến lược tổng thể, kết hợp giữa hoàn thiện chính sách, huy động vốn, thúc đẩy công nghệ sạch nội địa và nâng cao nhận thức cộng đồng, nhằm biến thách thức thành cơ hội phát triển bền vững.

Nguồn tham khảo

Tìm hiểu ngay dịch vụ đo lường , quản lý phát thải bằng AI & các giải pháp chuyển đổi số cho nền kinh tế xanh

https://ecohubvn.com/lien-he

Cộng đồng chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và kết nối các cá nhân, doanh nghiệp tiên phong trong giảm phát thải, quản lý carbon và phát triển bền vững tại Việt Nam